စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးပညာနှင့် နိုင်ငံတကာ စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေး တက္ကသိုလ်များ (အပိုင်း-၁၅)

စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးပညာနှင့် နိုင်ငံတကာ စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေး တက္ကသိုလ်များ (အပိုင်း-၁၅)

Indiana University, US

(ယခင်အပတ်မှအဆက်)

အင်ဒီယားနားတက္ကသိုလ် (Indiana University, US)

ကျွန်တော်တို့ အဖွဲ့သည် ၂၀၁၉-ခုနှစ်က အမေရိကန်ပြည် လေ့လာရေးခရီးစဉ်၌ အမေရိကန်နိုင်ငံရှိ ကော်နယ်တက္ကသိုလ် (Cornell University)၊ အင်ဒီယားနားတက္ကသိုလ် (Indiana University)  နှင့် ပါဒူးတက္ကသိုလ် (Purdue University)  များကို  လေ့လာရေး သွားရောက်ခဲ့ရပါသည်။

အင်ဒီယားနားတက္ကသိုလ်သည် အင်ဒီယားနားပြည်နယ်တွင်ရှိပါသည်။ အင်ဒီယားနား ပြည်နယ်တစ်ခုထဲတွင်ပင် တက္ကသိုလ် စုစုပေါင်း ၂၀ ကျောင်းရှိပါသည်။
(၁)    အင်ဒီယားနားတက္ကသိုလ်၊ ဘလူမင်တန်မြို့နယ်မြေ (Indiana University, Bloomingtog) 
(၂)     ပါဒူးတက္ကသိုလ်၊ အနောက်လဖါယက်မြို့နယ်မြေ (Purdue University, West Lafayette)
(၃)     နော့တာဒိန်း ပုဂ္ဂလိကတက္ကသိုလ်၊ နော့တာဒိန်းမြို့ (University of Notre Dame, Notre Dame)
(၃)     အင်ဒီယားနားပြည်နယ်တက္ကသိုလ်၊ တာရာဟိုက်မြို့ (Indiana State University, Terre Haute)
(၄)     အင်ဒီယားနားတောင်ပိုင်းတက္ကသိုလ်၊အီဗန်ဗီးလ်မြို့(University of Southern Indiana) 
(၅)     အင်ဒီယားနားဝက်လီယမ်းတက္ကသိုလ်၊ မာရီယွန်မြို့ (Indiana Wesleyan University, Marion)  စသည်ဖြင့် တက္ကသိုလ်များစွာ ရှိပါသည်၊ 

ကျွန်တော်တို့သွားရောက်လည်ပတ်ခဲ့သောအင်ဒီယားနားတက္ကသိုလ်၊ ဘလူမင်တန် မြို့ နယ်မြေက ကမ္ဘာမှာရော၊ အမေရိကန်နိုင်ငံမှာပါ နာမည်ကြီး ထိပ်တန်းတက္ကသိုလ် ကျောင်းတစ်ကျောင်း ဖြစ်ပါသည်။

နာမည်ကြီးဘာသာရပ်များမှာ - 

(က)    အိုနီးလ်ပြည်သူ့ရေးရာနှင့် ပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ အဆင့်မြင့်ပညာကျောင်း (O’Neill School of Public and Environmental Affairs) မှ ပေးအပ်သော ပြည်သူ့ရေးရာဘွဲ့၊ မဟာဘွဲ့၊ ပါရဂူဘွဲ့ (BS, MS, PhD in Public Affairs) နှင့် အထူးပြုဘာသာရပ်များဖြစ်သော ပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာမူဝါဒနှင့်စီမံခန့်ခွဲမှု (Environmental Policy and Management)၊ ပြည်သူ့ဘဏ္ဏာရေး (Public Finance)၊ အမြတ်မယူသော အဖွဲ့အစည်း များစီမံခန့်ခွဲမှု  (Non-profit Management)  များမှာ အမေရိကန်နိုင်ငံ၏ ထိပ်တန်း နံပါတ်-၁ အဆင့် ချိတ်ထားပါသည်၊ 

(ခ) ကယ်လီစီးပွါးရေးဆိုင်ရာအဆင့်မြင့်ပညာကျောင်း (The Kelly School of Business) မှပေးအပ်သော စီးပွားရေးပညာ ဘွဲ့များသည် အမေရိကန်နိုင်ငံ အစိုးရတက္ကသိုလ်များ (Public Universities) တွင်အမှတ်စဉ်-၅ ချိတ်ပါသည်။

(ဂ)     ပညာရေး အဆင့်မြင့်ပညာကျောင်း (IU School of Education) မှ ပေးအပ်သော ဘွဲ့များတွင်တော့ ကျောင်းသား/သူများအတွက် ဆွေးနွေးလမ်းညွှန်မှုပညာ(Student Counseling)၊ဆရာ/ဆရာမများအတွက် ပညာရေး (Teacher Education) ဘာသာရပ်များသည် အမေရိကန်နိုင်ငံ၏ ထိပ်ဆုံး တက္ကသိုလ် ၁၀ ကျောင်းတွင် စာရင်းဝင်ပါသည်။

(ဃ) ဤတက္ကသိုလ်တွင် စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးဘာသာ သီးသန့်မရှိပါ၊ နီးစပ်သော ဇီဝဗေဒ (Biology) ဘာသာသည် အမေရိကန်တက္ကသိုလ်များတွင် အဆင့် ၁၅၀၊ ကမ္ဘာ့အဆင့်တွင် အဆင့် ၅၆၇ ရှိပါသည်။ အင်ဒီယားနားပြည်နယ်မှ ကျောင်းသား/ကျောင်းသူများအတွက် စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေး ပညာကို ပါဒူးတက္ကသိုလ်တွင် သွားရောက်သင်ယူနိုင်ပါသည်။

ပါဒူးတက္ကသိုလ် (Purdue University, US)
Purdue University

ဤတက္ကသိုလ်ကလည်း အမေရိကန်တို့၏ ယုံကြည်ရဆုံး တက္ကသိုလ် (No-4 Most-Trusted Public University in US) နံပါတ်-၄ ဟုကြေညာပါသည်။

ဤတက္ကသိုလ်တွင်ကျွန်တော်တို့ကမြန်မာပြည်ကတက္ကသိုလ်များအကြောင်းဆွေးနွေးပွဲ (Seminar) ပြုလုပ်ခဲ့ပါသည်၊

ဤတက္ကသိုလ်ရှိကောလိပ်ပေါင်းများစွာမှ စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးကောလိပ် (College of Agriculture) ဟူ၍ ရိုးရိုးလေးပဲခေါ်ဆိုကာ အမေရိကအကောင်းဆုံးစိုက်ပျိုး မွေးမြူရေး တက္ကသိုလ် နံပါတ်-၄၊ ကမ္ဘာ့အကောင်းဆုံး အကောင်းဆုံးစိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးတက္ကသိုလ် နံပါတ်-၆ ချိတ်ပါသည်။ ဤကောလိပ်၏အောက်တွင်ရှိသောဌာနများမှာ -

(က) စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးနှင့်ဇီဝအင်ဂျင်နီယာဌာန (Department of Agricultural and Biological Engineering)အင်ဂျင်နီယာဘာသာ ရပ် ကို စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးနှင့်ဇီဝသိပ္ပံ (Agricultural and Biological Sciences) ပညာရပ်များနှင့် ပေါင်းစပ်ပြီးစိုက်ပျိုးရေးဆိုင်ရာပြဿနာ၊ သဘာဝအရင်း အမြစ်များနှင့်ပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာစီမံခန့်ခွဲမှုပြဿနာများကို ပေါင်းစပ် ဖြေရှင်းပေးပါသည်။ အဓိကထားဆောင်ရွက်သော ဘာသာခွဲများမှာ စက်မှုလယ် ယာ (Agricultural Machinery)၊ ဇီဝစွမ်းအင်( Bio energy) နှင့်ပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ အင်ဂျင်နီယာပညာ (Environmental Engineering) တို့ဖြစ် ပါသည်။ (မြန်မာနိုင်ငံရေဆင်း စိုက်ပျိုးရေးတက္ကသိုလ်တွင် စိုက်ပျိုးရေးအင်ဂျင်နီယာဌာန ရှိသော်လည်း     ခေတ်အဆက်ဆက်အရေးပါမှုကိုသတိမထားမိသဖြင့် ဆရာ/ဆရာမ အနည်းငယ်နှင့် ဌာနငယ်ကလေးအဖြစ်သာ ရပ်တည်နေရဆဲဖြစ်ပါသည်၊ ကျွန်တော် သိသလောက် ဘွဲ့လွန်သင်တန်း၊ ဘာသာရပ်များ ပို့ချပေးနိုင်ခြင်းမရှိသေးပါ) ဇီဝအင်ဂျင်နီယာပညာ (Bio-engineering)နှင့် ပတ် ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာအင်ဂျင်နီယာပညာ (Environmental Engineering) ဘာ သာရပ်သီးသန့်ဘွဲ့ပေးမှုကတော့မြန်မာတစ်နိုင်ငံလုံး ဘယ်တက္ကသိုလ်မှ ဘွဲ့မပေးနိုင်သေးဟုထင်ပါသည်။

(ခ) စိုက်ပျိုးစီးပွားရေးပညာဌာန (Department of Agricultural Economics) စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးနှင့်စီးပွားရေးပညာပေါင်းစပ်ပြီး ဤဌာန၏ အာရုံစိုက်ရာ အဓိကထားသော ဘာသာခွဲများ (Areas of Focus) မှာ စိုက်ပျိုး မွေးမြူထုတ်ကုန်များ ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေး (Agribusiness)၊ မူဝါဒများ (Agricultural Policy)၊ ဈေးကွက်အရောင်းအဝယ်များ (Agricultural Marketing)၊ကျေးလက်ဒေသဖွံ့ဖြိုးမှု(Rural Development)၊ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာကုန်သွယ် ရေး (International Trade)၊ လယ်ယာမြေလုပ်ငန်းစီမံခန့်ခွဲမှု (Farm Management) တို့ပါဝင်သည်။ (မြန်မာနိုင်ငံတွင်တစ်ခုတည်းရှိသော စိုက်ပျိုးစီးပွားရေးပညာဌာနဟုပြောရမည် ထင်ပါသည်။ အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများတွင် အထူးပြုဘာသာခွဲအလိုက် စိုက်ပျိုးရေးဆိုင်ရာ ကူးသန်း ရောင်းဝယ်ရေး (Agribusiness)၊ စိုက်ပျိုးရေးမူဝါဒ (Agricultural Policy)၊ ပတ်ဝန်းကျင် ဆိုင်ရာစီးပွားရေးပညာ (Environmental Economics) ပါမောက္ခ၊ တွဲဖက်ပါမောက္ခများစွာရှိပြီး သင်ကြားရေး၊ သုတေသနများကို ပြည်တွင်းရှိ တက္ကသိုလ်ချင်း အပြုသဘော ပြိုင်ဆိုင်ကာ သုတေသန၊ သင်ကြားရေး နှီးနှောဖလှယ်ပွဲ (National Conference)၊ အလုပ်ရုံ ဆွေးနွေးပွဲ (National Workshop) များပြုလုပ်နေသည်ကို အားကျစွာတွေ့မြင်နေရပါသည်။ ၁၉၈၆-ခု ဩစတေလျနိုင်ငံတွင် ကျွန်တော်မဟာစိုက်ပျိုးရေးသိပ္ပံ သင်တန်းတက် ရောက်စဉ်က ရန်ကုန်စီးပွားရေးတက္ကသိုလ်မှ ဆရာဦးတင်စိုး နှင့် ဆရာမ ဒေါ်ချိုချိုဝင်းတို့ စိုက်ပျိုးစီးပွားရေးပါရဂူနှင့် မဟာစိုက်ပျိုးစီးပွား ရေးပညာ     လာရောက်သင်ကြားသည်ကို တွေ့မြင်ခဲ့ရပါသည်။ သို့သော်လည်း စိတ်မကောင်းစွာဖြင့် ဒေါက်တာတင်စိုးက ကွယ်လွန်သွားပြီး၊ ဒေါ်ချိုချိုဝင်း ကအငြိမ်းစားယူသွားကာ ဤဘာသာရပ် သင်ကြားမှု စီးပွားရေး တက္ကသိုလ်များ တွင် မရှိတော့သည်ကို တွေ့ရှိရပါသည်)

(ဂ) လယ်ယာသီးနှံစိုက်ပျိုးရေးပညာဌာန (Department of Agronomy)     ဤဘာသာရပ်သည် ကွင်းကျယ်ကြီးတွင် စိုက်ပျိုးရသောသီးနှံများ စိုက်ပျိုး ထုတ်လုပ်မှု (Filed Crop Production)၊ စိုက်ပျိုးမြေအား သီးနှံအထွက် ကောင်းရန် စီမံပြုပြင်မှု (Soil and Tillage Management) နှင့် ရေရှည် တည်တံ့ခိုင်မြဲစေသော စိုက်ပျိုးနည်းစနစ်များ (Sustainable Agronomic Practices) ဆောင်ရွက်ပေးမှုတို့ပါဝင်သည်။ ဤဌာန၏လက်ရှိ အဓိက စူးစိုက် မှုမှာ သီးနှံသိပ္ပံ (Crop Science)၊ မြေဆီလွှာသိပ္ပံ (Soil Science)၊ ပတ်ဝန်းကျင် ပြုပြင်ထိန်းသိမ်းမှု (Environmental Conservation)၊ ရေရှည်တည်တံ့ စေသောစိုက်ပျိုး မွေးမြူရေး (Sustainable Agriculture) တို့ပါဝင်ပါသည်။     (လယ်ယာသီးနှံဘာသာရပ်ကမူကျွန်တော်ဆရာသက်တမ်းတစ်လျှောက်လုံး သင်ကြား သုတေသနပြုခဲ့ရသည့်ဌာန၊ ဘာသာရပ်ဖြစ်သဖြင့် ဌာနများ၊ ဘာသာရပ်အသစ်များ ချဲ့ထွင်မည်ဆိုလျှင် မျိုးစေ့သိပ္ပံ (Seed Science)၊ ပေါင်းသိပ္ပံ (Weed Science)၊ စားကျက် သီးနှံသိပ္ပံ (Pasture Science)၊     မြေကမ္ဘာကြီးနှင့်ကျွန်တော်တို့၏ပတ်ဝန်းကျင် ရေရှည်တည် တံ့ခိုင်မြဲရန် အတွက် နိုင်ငံတကာ တွင်စတင်နေသော လယ်ယာသီးနှံဂေဟဗေဒ (Agro ecology) စသည့် ဘာသာရပ်အသစ်များစွာ သင်ကြား၊ သုတေသနပြုရန် ကျန်နေပါသေးသည်။ တက္ကသိုလ်တစ်ခုတည်းတွင်တော့ ဌာနပေါင်းစုံ စုပြုံထားတာ လက်တွေ့မကျဘဲ ပြည်နယ်/တိုင်းအလိုက် စိုက် ပျိုးမွေးမြူရေးတက္ကသိုလ်များစွာ၊ ဌာနများစွာချဲ့ထွင်သည့်စနစ်၊ အပြိုင်အ ဆိုင် ပြုလုပ်ပေးသည့် စနစ်က လက်တွေ့ကျ၊ အောင်မြင်နိုင်ပါသည်)

(ဃ) မွေးမြူရေးသိပ္ပံပညာဌာန (Department of Animal Science)     မွေးမြူရေးဆိုင်ရာ ဇီဝဗေဒပညာ (Animal Biology) နှင့် အသား၊ နို့ တို့ရရှိ စေသည့် ခြံမွေးတိရိစ္ဆာန် မွေးမြူထုတ်လုပ်ခြင်း (Livestock and Poultry Production) တို့ပါဝင်ပြီး အဓိကဦးတည် ဘာသာခွဲများမှာ မွေးမြူရေးဆိုင်ရာ အာဟာရဗေဒ (Animal Nutrition)၊ မွေးမြူရေးဆိုင်ရာ ဗီဇဗေဒ (Animal genetics)၊ ဇီဝကမ္မဗေဒ (Animal Physiology)၊ တိရိစ္ဆာန်များကျန်းမာ သန်စွမ်းရေးစောင့်ရှောက်မှုပညာ (Animal Health)နှင့် ပြုစုစောင့်ရှောက်မှုပညာ (Animal Welfare) ဘာသာရပ်များပါဝင်ပါသည်။ (မွေးမြူရေးဘာသာရပ်ကလည်း စိုက်ပျိုးရေးတက္ကသိုလ်တွင်တော့ ဌာနငယ်ကလေးမျှသာဖြစ်နေပြီး တစ်ချို့ကလည်း မွေးမြူရေးဆိုင်ရာတက္ကသိုလ် ရှိနေ၍ မလိုအပ်ပါ ပြောသူများလည်းရှိပါသည်၊သို့သော် လယ်ယာကဏ္ဏ ကျေးလက်တောင်သူများမှာတော့ စိုက်ပျိုးရေး၊ မွေးမြူရေး တွဲဖက်ဆောင် ရွက်နေကြ၍ ခွဲခြား၍မရပါ၊  နေရာပေါင်းစုံ၊ ရှု့ထောင့်အမျိုးမျိုးမှ ပေါင်းစည်းလယ်ယာစနစ် (Integrated Farming, Farming System) အတွက် မွေးမြူရေး ကဏ္ဍက     စိုက်ပျိုးရေးနှင့်ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်သင့်ပါသည်။ မွေးမြူရေးဆိုင်ရာဗီဇဗေဒ (Animal Genetics)၊ အပင်များကဲ့သို့ အသား ထွက်၊ နို့ထွက်၊ ဥထွက်ကောင်း သော တိရိစ္ဆာန်မျိုးများမွေးမြူရေး (Animal Breeding)၊ စိုက်ပျိုးသီးနှံများ နှင့်အတူ ငါး၊ ပုစွန်မွေးမြူရေး (Aquaculture, Aquaponics) စသည့် ဘာသာ ရပ်များစွာ ပြုလုပ်ရန်ကျန် နေပါသေးသည်။ ကျွန်တော်တို့ ညီညွတ်စွာနှင့်     ပြောင်းလဲလာသောခေတ်စနစ်နှင့်အတူတစ်ပြိုင်တည်းအပြေးလိုက်ရပါဦးမည်။

(င) ရုက္ခဗေဒနှင့်အပင်ရောဂါဗေဒဌာန (Department of Botany and Plant     Pathology) အပင်ဇီဝဗေဒ (Plant Biology) နှင့် အပင်များအားတိုက်ခိုက်သော ရောဂါပိုးများ (Diseases affecting Plants) လေ့လာခြင်းတို့ပါဝင်သည်။ အပင်ဗီဇဗေဒ (Plant Geneics)၊ မော်လီကျူးဆိုင်ရာဇီဝဗေဒ (Molecular Biology) နှင့် အပင်ရောဂါများ (Plant Diseases) နှင့် သီးနှံကာကွယ်ရေး (Crop Protection)တို့ကို အဓိကထား ဦးစားပေးပါသည်။ (အပင်ရောဂါဖြစ်စေသောသက်ရှိများ (Plant Pathogenic Organisms) အပြင် အပင်အကျိုးပြုအနုဇီဝသက်ရှိများ (Beneficial Microbes) အကြောင်း လေ့လာစရာများစွာ ရှိနေပါသေးသည်)

(စ) ကိမိလဗေဒဌာန (Department of Entomology) ဤတက္ကသိုလ်ရှိဌာနသည်     စိုက်ပျိုးသီးနှံများတွင်သာမက လူသား (Human)၊ တိရိစ္ဆာန် (Animal)၊ အပင်     (Plants e.g. Crops and Forest Trees) စိုက်ပျိုးပင်၊ သစ်တော သစ်ပင် များနှင့် ဆက်စပ်နေသော အင်းဆက်ပိုးများ (Insects)ကို လေ့လာသင်ကြား     သုတေသနပြုခြင်းဖြစ်ပါသည်။(နိုင်ငံတကာတက္ကသိုလ်များရှိကိမိလဗေဒဌာနများသည် စိုက်ပျိုးသီးနှံများကို ဖျက်ဆီးသော အင်းဆက်ပိုးများ (Insect Pests) သာမက အကျိုးပြုအင်းဆက်ပိုးများ (Beneficial Insects) ဥပမာ -     ပျားမွေးမြူရေး(Apiculture / Bee Keeping)၊ ပိုးချည်မွေးမြူရေး (Sericulture) စသည့် ဘာသာရပ်များအပြင် လူသားများ (Human)၊ မွေးမြူထားသော     တိရိစ္ဆာန်များ(Animals)၊ သစ်တောများတွင် ကျရောက်ဖျက်ဆီးတတ်သော အင်းဆက်ပိုးများကို ကျယ်ပြန့်စွာ လေ့လာ သုတေသနပြု သင့်ပါသည်။ကျွန်တော် ကွင်းစလန်တက္ကသိုလ်တွင်ရှိစဉ်က မြန်မာနိုင်ငံဆေးသုတေသနဦးစီးဌာနမှ သုတေသီ ဆရာဝန် ဒေါက်တာဝီလော်ဘီထွန်းလင်းသည် ငှက်ဖျားရောဂါဖြစ်ခြင်းသုတေသနဖြင့် ပါရဂူဘွဲ့လာယူရာ ကိမိလဗေဒမှဘာသာရပ်များစွာ သင်ကြားခဲ့ရပါသည်။ မြန်မာနိုင်ငံ တက္ကသိုလ် အချို့ရှိ     သတ္တဗေဒ (Zoology)  ဌာနများတွင်တော့ ကိမိလဗေဒလေ့လာ  သုတေသန    ပြုလျက်ရှိပါသည်။ ကျွန်တော်ဆိုလိုသည်က စုပေါင်း လေ့လာဆွေးနွေး တိုင်ပင် သင်ကြား၊ သုတေသနပြုရန်ပါ၊ မြန်မာနိုင်ငံတက္ကသိုလ်များမှာ ဝန်ကြီးဌာန အသီးသီးက ကြီးကြပ်ကွပ်ကဲသဖြင့် တက္ကသိုလ် တစ်ခုနှင့်တစ်ခု အဆက်အသွယ်အလွန် နည်းပါးလှပါသည်)

(ဆ) အစားအသောက်သိပ္ပံဌာန (Department of Food Science) ဤဌာနသည် အစားအစာ ပြုပြင်ခြင်း (Food Processing)၊ လုံခြုံမှု (Food safety)၊ အရည်အသွေး ကောင်းမှု (Food Quality)၊ ခေတ်မီနည်းပညာများ (New Technology) အပေါ်အခြေခံ၍ အာရုံစိုက် (Focus) ဆောင်ရွက်ပါသည်။ (ရေဆင်းစိုက်ပျိုးရေးတက္ကသိုလ်တွင် ၂၀၁၈-ခုနှစ်မှ အသစ်ဖွင့်လှစ်သော ဌာနဖြစ်ပြီးဆရာ/ဆရာမအင်အားနည်းပါးနေပါသေးသည်။အစားအသောက် ဆိုသည်မှာ အသီးအနှံ၊ ဟင်းသီး ဟင်းရွက်များတွင်သာမက အသား (Meat)၊     ငါး (Fish) ပုစွန် (Prawn)၊ နွားနို့ (Milk)၊ ကြက်ဥ၊ ဘဲဥ (Egg) တို့မှထုတ် လုပ်သော အစားအစာများ စသည်တို့ပါ လေ့လာ သင်ကြား သုတေသနပြုရပါဦးမည်။ ဥပမာ - နွားနို့နှင့်နို့ထွက်ပစ္စည်းများ အကြောင်း လေ့လာသော သိပ္ပံ ပညာ (Dairy Science)၊ ဝိုင်ထုတ်လုပ်ခြင်းအကြောင်း လေ့လာသောပညာ (Wine Science) စသည်တို့ များစွာ လေ့လာစရာလိုပါသေးသည်။

(ဇ) ဥယျာဉ်ခြံသီးနှံနှင့်မြေယာပိသုကာဒီဇိုင်းဌာန (Department of Horticulture and Landscape Design)ဤဌာနသည် သစ်သီးဝလံ၊ ဟင်းသီးဟင်းရွက်၊ အလှဆင်အပင်များ (Ornamental Plants) နှင့် မြေယာအလှဆင်ဒီဇိုင်း (Landscape Design)၊ မြို့ပြစိုက်ပျိုးရေး (Urban Agriculture) အပိုင်းများကို ဦးစားပေးသင်ကြား၊ သုတေသနပြု ဆောင်ရွက်ပါ သည်။(စိုက်ပျိုးရေးတက္ကသိုလ်တွင် တစ်ခုတည်းသော ဥယျာဉ်ခြံသီးနှံဌာန ရှိသော်လည်း အိန္ဒိယ အစရှိနိုင်ငံတကာတက္ကသိုလ်များက သစ်သီးဝလံ သိပ္ပံပညာ (Pomology, Fruit Science)၊ ဟင်းသီးဟင်းရွက်သိပ္ပံပညာ (Olericulture, Vegetable Science)၊ ပန်းမန်သိပ္ပံပညာ (Floriculture, Flower Science) စသည်တို့ ဌာနများစွာခွဲပြီး ရှေ့ဆုံးမှ ပြေးလျက်ရှိနေပါပြီ၊     မီအောင်လိုက်ကြပါစို့၊ မြေယာဗိသုကာဒီဇိုင်းဌာနတော့ နည်းပညာတက္ကသိုလ်များတွင်လည်း မကြားမိသေးပါ)

(ဈ) ဇီဝဓာတုဗေဒဌာန  (Department of Biochemistry) ဤဌာနသည် မော်လီကျူး ဆိုင်ရာဇီဝဗေဒနှင့် ဇီဝဓာတုပညာတို့ကိုအခြေခံ၍ စိုက်ပျိုး မွေးမြူထုတ်လုပ်ရေးလုပ်ငန်းများတွင် အသုံးချပါသည်။ မော်လီကျူးအဆင့် မှစ၍ ဇီဝဆိုင်ရာဖြစ်စဉ်များကို အစားအစာ၊ သီးနှံ၊ အသား၊ငါး၊ နို့၊ ဥ ထုတ်လုပ်မှုများ တိုးတက်ထုတ်လုပ်ရန် အသုံးချပါသည်။(သီးသန့်ဌာန၊ အရေးကြီးဌာနဟူ၍ သတိမမူ၊ ဂူမမြင်ဖြစ်နေသဖြင့် ဘာသာရပ်တစ်ခု အနေ နှင့်သာ သင်ကြားနေရဆဲပါ)(ည)စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးဆိုင်ရာပညာရေးနှင့်လူငယ်များဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု ဌာန (Department of Agricultural Education and Youth De-velopment) ဤဌာနက စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေး၏ အနာဂတ်ပညာရေးအကြောင်း၊လူငယ်များအတွက်ခေါင်းဆောင်မှုဆိုင်ရာဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု(Leadership Development)၊     တောင်သူပညာပေးလုပ်ငန်းများ (Extension Education)  စသည်တို့ကို အဓိကထား အာရုံစိုက်သင်ကြား၊ သုတေသန ပြုပါသည်။(၂၀၁၈-ခုနှစ်ကသီးသန့်တောင်သူပညာပေးဌာန(Agricultural Extension)စတင်တည်ထောင်ခဲ့သော်လည်း ဌာနနှင့် ပညာရပ်များသက် တမ်းမှာ နုနယ်နေသေးပါသည်။ အိမ်နီးချင်း မွေးမြူရေးနှင့် သစ်တောတက္ကသိုလ်များတွင် ဤဌာနပင်မရှိသေးပါ၊ စိုက်ပျိုးပညာပေးနှင့် စိုက်ပျိုးမွေးမြူပညာရေး (Agricultural Education)ဘာသာရပ်၊ ကျေးလက်ဒေသ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး (Rural Development)၊ ကျေးလက်လူမှုဗေဒ (Rural Sociology) ပညာရပ်များက အားလုံးနှင့်ဆိုင်ပါသည်)ဤတက္ကသိုလ်များအပြင် နာမည်ကြီး ပုဂ္ဂလိကတက္ကသိုလ်များ နော့တာဒိန်း ပုဂ္ဂလိက တက္က သိုလ်၊ နော့တာဒိန်းမြို့ (University of Notre Dame, Notre Dame) နှင့် နယူးယောက်မြို့ရှိ ကိုလန်ဘီယာတက္ကသိုလ် (Columbia University, New York)စသည်တို့ကို လည်း လေ့လာခဲ့ရပါသည်။ သူတို့ကလည်း ကမ္ဘာ့တက္ကသိုလ်အဆင့်အတန်းမှာ ထိပ်ဆုံးက ဦးဆောင်နေသော တက္ကသိုလ်များဖြစ်ပါသည်၊ သူတို့၏ သင်ကြားရေး၊ သုတေသန ရန်ပုံငွေများကတော့ သူဌေးကြီးများ စုစည်းထည့်ဝင်ထားသော ငွေပဒေသာပင် စိုက်ထူထားမှု (Endow-ment)၊ ကျောင်းလခ (Tuition Fees) များ ဖြင့် ရပ်တည်ပါသည်၊ စိုက်ပျိုး၊ မွေးမြူရေးဘာသာရပ်များကတော့ ကျွန်တော်တို့လေ့လာခဲ့ရသော ပုဂ္ဂလိက တက္ကသိုလ်များတွင် မတွေ့ရှိခဲ့ရပါ။

မြန်မာနိုင်ငံအတွက်အတုယူစရာများ (Lesson-Learned)

(၁)     အမေရိကန်အစိုးရ၊ ပုဂ္ဂလိကတက္ကသိုလ်များ (Public and Private Universities) သည် အနာဂတ်ပညာရေးကို ဦးစားပေးသဖြင့် တက္ကသိုလ် တစ်ခုချင်းအလိုက် ဖွံ့ဖြိုး တိုးတက်မှုကို သက်ဆိုင်ရာ ပြည်နယ်အလိုက် လိုအပ်ချက်ကိုဦးစားပေး ပြုလုပ်ပေပါသည်၊ အမေရိကန်၊ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံများကဲ့သို့ တက္ကသိုလ်ပိုင်မြေငှားစနစ် (Land-Grant System) ပြည်နယ်၊ တိုင်းတစ်ခုစီတွင် အသင့်တော်ဆုံးတက္ကသိုလ် တစ်ခုကို ရှေ့ပြေး စမ်းသပ် ကြည့်ပါ
က ကောင်းမွန်မည်လား ဟူ၍ စိတ်ကူးယဉ်ကြည့်မိပါသည်။

(၂) မြန်မာနိုင်ငံရှိတက္ကသိုလ်များ အချင်းချင်း နိုင်ငံတကာတက္ကသိုလ်များလိုပဲ နိုင်ငံ တကာနှင့်ယှဉ်ပြိုင်မှု၊ မိမိနိုင်ငံအတွင်းယှဉ်ပြိုင်မှုများ  (University Ranking System) ကိုပြုလုပ်သင့်ပါသည်။ THE (Time Higher Education), QS University Ranking ကဲ့သို့ နိုင်ငံတကာ အဖွဲ့အစည်းများ၏ အချက် အလက်ရယူမှုကို ပေါင်းစပ်ညှိနှိုင်းသင့်ပါသည်။ ကျွန်တော်တို့နိုင်ငံတွင် စိုက်ပျိုး၊ မွေးမြူရေးနှင့် သစ်တောတက္ကသိုလ်က တစ်ကျောင်းစီပဲရှိသဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံအတွင်း အပြုသဘောနှင့် နှိုင်းယှဉ်မှုက မဖြစ်နိုင်ဖြစ်ရပါသည်၊ ပုဂ္ဂလိက အဝေးပြေးကား၊ လက်ဖက်ရည်ဆိုင်၊ ထမင်းဆိုင်များကဲ့သို့ စားသုံး သူ ပြည်သူလူထုက ကောင်းမွန်သောဝန်ဆောင်မှုပေးသည့်ဆိုင်၊ အရည် အသွေး ပြည့်ဝသည့်ဆိုင်များသို့ ရွေးချယ်သည့် စနစ်မျိုး ဖြစ်ပါသည်။

(၃) ကျွန်တော်တို့မြန်မာနိုင်ငံတွင်လည်း ပုဂ္ဂလိကတက္ကသိုလ်များ၏ အခန်းကဏ္ဏ စတင် ပြီဖြစ်ပါသည်၊ သူဌေးကြီးများက နိုင်ငံ၏စီးပွားရေးမဏ္ဏိုင် ဖြစ်သော စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေး ဆိုင်ရာ ပုဂ္ဂလိကအဆင့်မြင့်ပညာရေးကို အားပေးမည်ဆိုပါက တိုင်းပြည်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုအတွက် တစ်တပ်တစ်အားဖြစ်ပါလိမ့်မည်။ ထိုအခါ အကြောင်းအမျိုးမျိုး အထူးသဖြင့်  တက္ကသိုလ်ဝင်ခွင့် သတ်မှတ်အနည်းဆုံး အမှတ်မမီသဖြင့် ဘာသာရပ်များကို စိတ်ဝင်စားသော်လည်း မတက်လိုက်ရသော တိုင်းနှင့် ပြည်နယ်များမှ တိုင်းရင်းသားများ၊ ကျေးရွာများမှ လူငယ်များ စိုက်ပျိုး၊ မွေးမြူရေးဘာသာရပ်များကို လေ့လာဆည်းပူးနိုင် ပါလိမ့် မည်။

(၄) အမေရိကန်နိုင်ငံတွင်သာမက စင်္ကာပူလိုနိုင်ငံမျိုးတွင်ပင် တက္ကသိုလ်၊ ကောလိပ်၊ အသုံးချပညာကျောင်းများ (Polytechnic Schools and Colleges) တွင် လက်ရှိ သင်ကြားပေးနေသော ပညာရပ်များ၊ ဘာသာရပ်များသည် တိုင်းပြည်၏စီးပွားရေး ဖွံ့ဖြိုးတိုး တက်မှု၊ လက်ရှိမူဝါဒများနှင့် မကိုက်ညီတော့ပါက အမြဲတမ်းဘာသာရပ်အသစ်များ ပြောင်းလဲလာခြင်း၊ အသုံးမလိုသောဘာသာရပ်များကို မသင်ကြားတော့ခြင်းစသည်တို့ကို နှစ်စဉ် ပြုလုပ်လျက်ရှိနေပါသည်။ ကျွန်တော်တို့နိုင်ငံ၏တက္ကသိုလ်၊ကောလိပ်၊သိပ္ပံ လက် ရှိ သင်ကြား၊ သင်ယူနေသော ဘာသာရပ် အဟောင်းများကိုလည်း ၂၁-ရာစုကျွမ်းကျင်မှုများ (21st Century Skills)၊ လိုအပ်လျက်ရှိသော အလုပ် အကိုင်များနှင့်ကိုက်ညီနိုင်သော (Employability)နှင့်  စီးပွားရေးဖွံ့ဖြိုးတိုး တက်စေရန် အသုံးဝင်မည့် အသုံးချသိပ္ပံ (Applied Sciences) ဘာသာရပ်များ သို့ ပြောင်းလဲ သင်ကြား၊ သုတေသနပြုရန် အချိန်ကျရောက်နေပါပြီ။

ဒေါက်တာမျိုးကြွယ်