သဘာဝကပေး အစာနှင့်ဆေး၊ သင်္ဘောမန်ကျည်း

စာရေးသူငယ်စဥ် အခြေခံ ပညာကျောင်းသူဘဝတုန်းက စားခဲ့ရသော အသီးတောင့်လေး။ ခရုပတ်ခွေပုံ သဏ္ဍာန် အသီးတောင့်လေးမှာ အဖြူရောင်၊ ခရင်မ်ရောင်၊ ပန်း ရောင်၊ အနီရောင်၊ ခရမ်းရင့်ရောင်မှသည် အညိုရောင် အထိ ရောင်စုံလေးမို့ ပန်းလေးများသဖွယ် လှပနေကြ၏။ အသီးတောင့်အတွင်းတွင် စားသုံးနိုင်သော အစိတ်အပိုင်းမှာ အဖြူရောင် သို့မဟုတ် ပန်းရောင်ဖျော့ဖျော့ရှိပြီး အသီးစိမ်းချိန်တွင် ချဉ်သောအရသာရှိပြီး ရင့်မှည့်သောအသီးမှာ ချိုမြိန်သောအနှစ်ဖြစ်ပြီး အနက်ရောင်တောက်ပြောင်သော အစေ့များကို ဝန်းရံထား၏။

သင်္ဘောမန်ကျည်းပင်ကို  အင်္ဂလိပ်မန်ကျည်း၊ တရုတ်မန်ကျည်း၊ ကုလား မန်ကျည်နှင့် မနီလာမန်ကျည်းဟု အမည် နာမအမျိုးမျိုး ခေါ်ဆိုကြ၏။  အင်္ဂလိပ်အမည်မှာ Manila tamarind ဟုခေါ်ဆိုကြသကဲ့သို့  Madras thorn, monkeypod tree နှင့် Jungle jalebi ဟုလည်းခေါ်ကြ၏။ ရုက္ခဗေဒအမည်မှာ Pithecellobium dulce ဟုလည်း ခေါ်ဆိုကာ  မျိုးရင်း Fabaceae တွင် ပါဝင်၏။ မနီလာမန်ကျည်းသီးသည် မက္ကဆီကို၊ အလယ်ပိုင်းအမေရိကနှင့် တောင်အမေရိကမြောက်ပိုင်း၏ ပစိဖိတ်ကမ်းရိုးတန်းတို့တွင် မူလစတင်ပေါက်ရောက်ပြီး မက္ကဆီကိုမှ ကိုလံဘီယာနှင့် ဗင်နီဇွဲလားအထိ ပျံ့နှံ့ပေါက်ရောက်၏။အချို့ကလည်း သင်္ဘောမန်ကျည်းပင်သည် အိန္ဒိယတွင်လည်း မူလပေါက်ရောက်သည်ဟု ယူဆကြ၏။   

သင်္ဘောမန်ကျည်းပင်သည် ကြီးထွားမှုမြန်ဆန်ပြီး အမြင့်ပေ ၂၀ အထိ ရှင်သန်နိုင်သော အပင်မျိုးဖြစ်ပြီး ဆူးများ ပါရှိသော အပူပိုင်းဒေသပေါက် ဆေးဖက်ဝင်အပင်ကြီးမျိုးဖြစ်၏။ ယင်းတွင် ကွေ့ကောက်သောပင်စည်၊ ဆူးပါသော အကိုင်းအခက်များနှင့် သေးငယ်ပြီး အစိမ်းရောင်သမ်းသော အဖြူရောင်ပန်းပွင့်များ အဆုပ်လိုက်ပွင့်တတ်သကဲ့သို့ အသီးများလည်း ကွေးကောက်ပြီး အဆုပ်လိုက်သီးတတ်၏။ အသီးတောင့်မှာ ခရုပတ်ပုံသဏ္ဍာန်အခွံရှိပြီး မရင့်မှည့်မီ အချိန်တွင် အဖြူရောင်၊ ခရင်မ်ရောင်၊ ပန်းရောင်မှသည် ရင့်မှည့်လာသည်နှင့်အမျှ အနီရောင်၊ ခရမ်းရင့်ရောင်မှသည် အညိုရောင်အထိ ရောင်စုံရှိပြီး အတွင်းတွင် တောင်ပြောင်သောအနက် ရောင်အစေ့များပါရှိ၏။ ရင့်မှည့် သော အသီးအတွင်းသား အနှစ်မှာချိုသောအရသာရှိပြီး စားသုံးနိုင်၏။ 

သင်္ဘောမန်ကျည်းသီး ၁၀၀ ဂရမ်တွင် အစာစွမ်းအင် ၇၉ ကယ်လိုရီပါဝင်ပြီး ကာဗိုဟိုက်ဒရိတ်၊ အမျှင်ဓာတ်နှင့် ပရိုတင်းဓာတ်များ ကြွယ်ဝစွာပါဝင်ပြီး   အစိုဓာတ်၊ ကယ်လ်စီယမ်၊ ပိုတက်စီယမ်၊ ဖော့စ်ဖရပ်စ်၊ မဂ္ဂနီစီယမ်၊ ကော့ပါးနှင့် သံဓာတ်တို့ ကြွယ်ဝစွာပါဝင်၏။ ထို့အပြင် မရှိမဖြစ်လိုအပ်သော အမိုင်နိုအက်ဆစ်များနှင့် ဗီတာမင်စီ ပမာဏများစွာ လည်း ပါဝင်၏။ အသီးခွံတွင် ဗီတာမင်စီ၊ အေနှင့် သိုင်ယာမင်၊ ရီဘိုဖလာဗင်၊ နိုင်ယာစင်ကဲ့သို့သော ဗီတာမင်များပါဝင်ပြီး အရွက်များတွင် ပရိုတင်းဓာတ်နှင့် ဖော့စ်ဖရပ်စ်တို့ မြင့်မားစွာပါဝင်၏။ 

ရိုးရာတိုင်းရင်းဆေးပညာရပ်အရ သင်္ဘောမန်ကျည်းသီးကို အစာအိမ်နှင့်အူလမ်းကြောင်းဆိုင်ရာရောဂါများ၊ သွား၊ သွားဖုံးနှင့် ခံတွင်းရောဂါများ၊ သွေးတွင်းသကြားဓာတ်ပမာဏ ကို ထိန်းညှိစေခြင်း၊ ကိုယ်တွင်းရောင်ရမ်း နာကျင်မှုကို သက်သာစေခြင်း၊ အသည်းကျန်းမာရေးနှင့်ဆက်စပ်သော ရောဂါများနှင့် ထိခိုက်ဒဏ်ရာများအတွက် ကုထုံးအဖြစ် အသုံးပြုခဲ့ကြ၏။  အခေါက်ကို ဝမ်းကိုက်ခြင်း၊ ဝမ်းလျှောခြင်းနှင့် ဝမ်းချုပ်ခြင်း၊ မျက်လုံးရောင်ရမ်းခြင်း၊ နှင်းခူ၊ ဝက်ခြံကဲ့သို့ အရေပြားပြဿနာများအတွက် ဆေးအဖြစ် အသုံးပြု၏။ အရွက်ကို ပြင်ပထိခိုက် ဒဏ်ရာများကို ကုသရာတွင်လည်း ကောင်း၊ လည်ချောင်းနာခြင်း၊ အအေးမိခြင်းနှင့် ချောင်းဆိုးခြင်းကဲ့သို့သော အသက်ရှူလမ်းကြောင်း ဆိုင်ရာပြဿနာများ၊ အစာမကြေခြင်း၊ သည်းခြေအိတ်ရောဂါများနှင့် ကိုယ်ဝန်ပျက်ကျခြင်းတို့မှ ကာကွယ်ရန်အတွက် ဆေးအဖြစ် အသုံးပြုကြ၏။   

• အမျှင်ဓာတ်ပါဝင်မှု မြင့်မားသည့် သင်္ဘောမန်ကျည်းသီးသည် အစာ ခြေစနစ်ကို အထောက်အကူပြုပြီး ဝမ်းချုပ်ခြင်း၊ လေပွခြင်းတို့မှ ကာကွယ်ပေးနိုင်၏။   

• သင်္ဘောမန်ကျည်းသီးတွင် ဗီတာမင်စီ ကြွယ်ဝစွာပါဝင်ခြင်းကြောင့် ကိုယ်ခံအားစနစ်ကို ကြံ့ခိုင်ကောင်းမွန်စေရန် မြှင့်တင်ပေးနိုင်
  စွမ်းရှိ၏။

• ဗီတာမင်စီ၊ ကယ်လ်စီယမ်နှင့် ပိုတက်စီယမ်ကဲ့သို့သော သတ္တု ဓာတ်များ ကြွယ်ဝစွာပါဝင်သည့် သင်္ဘောမန်ကျည်းသီး၏ အတွင်း သား အနှစ်သည် သွေးအတွင်းရှိ မကောင်းသောကိုလက်စထရောများကို လျှော့ချပေးခြင်းဖြင့် နှလုံး ကျန်းမာရေးကို မြှင့်တင် ပေးနိုင်စွမ်းရှိ၏။ 

• သင်္ဘောမန်ကျည်းသီးသည် သွေးတွင်းသကြားဓာတ်ကို ထိန်းညှိပေးနိုင်ခြင်းကြောင့်  ဆီးချိုရောဂါဖြစ် ပွားနိုင်ချေကို ဆန့်ကျင်သည့် ဂုဏ် သတ္တိများလည်းရှိပြီး အသည်းကျန်းမာရေးကို အထောက်အကူပြုခြင်းနှင့် အစာအိမ်နာကျင် ခြင်းနှင့် ဝမ်းကိုက်ခြင်းကဲ့သို့သော အစာခြေပြဿနာများကို သက်သာစေရန် ရိုးရာအစဉ်အလာအရ ဆေးဝါးအဖြစ် အသုံးပြုခဲ့ကြ၏။

• သင်္ဘောမန်ကျည်းသီးတွင် ဗီတာမင်စီ ပါဝင်မှုမြင့်မားခြင်းကြောင့် ကိုယ်ခံအားစနစ်ကို အားကောင်းစေပြီး အအေးမိ ခြင်းနှင့် ချောင်းဆိုးခြင်း လက္ခဏာများကို လျော့ကျစေနိုင်၏။ 

• သင်္ဘောမန်ကျည်းပင်တွင် ဓာတ်တိုးဆန့်ကျင်ပစ္စည်းများစွာပါဝင်ခြင်းကြောင့် ကိုယ်တွင်းရောင်ရမ်းနာကျင်ခြင်းကို ဆန့်ကျင်ပေးနိုင်စွမ်း၊ ကိုယ်ခန္ဓာအတွင်း ဓာတ်တိုးခြင်းကြောင့်ဖြစ်သော စိတ်ဖိစီးမှုကို လျှော့ချပေးနိုင်စွမ်း၊ နှလုံး သွေးကြော ဆိုင်ရာရောဂါများ ဖြစ်နိုင်ခြေကို လျှော့ချနိုင်စွမ်းတို့ရှိ၏။

• အသီး၊ အရွက်နှင့် အခေါက်တို့တွင် ဖလေဗာနွိုက်နှင့် တန်နင်ကဲ့သို့သော ဒြပ်ပေါင်းများ ပါဝင်ခြင်းကြောင့် သွေးတွင်း သကြားဓာတ်ပမာဏကို မျှချေဖြစ်နိုင်စွမ်း၊ ထိခိုက်ဒဏ်ရာများကို ကာကွယ်ပေးနိုင်စွမ်းနှင့် အဏုဇီဝပိုးမွှားများကို သေစေနိုင်စွမ်းတို့ရှိ၏။ 

• အသီးနှင့် အရွက်တို့တွင် ဘက်တီးရီးယားပိုးများကို သေစေနိုင်စွမ်းနှင့် မှိုရောဂါများကို တိုက်ဖျက်နိုင်စွမ်းတို့ရှိ၏။ 

• မြန်မာနိုင်ငံတွင် သင်္ဘောမန်ကျည်းသီးပင် အညာ‌ဒေသတွင် နေရာအနှံ့အပြားပေါက်ရောက်လေ့ရှိပြီး စားသုံးလိုသည့် အချိန် အပင်ပေါ်မှာ အသီးခိုင်များကို ဝါးတံချူဖြင့် အလွယ် တကူ ဆွတ်ခူးစားနိုင်သကဲ့သို့ ယခုအခါ စူပါမားကက်များတွင် သာမက အွန်လိုင်းရှော့ပ်များမှပါ အလွယ်တကူ ဝယ်ယူရရှိနိုင် ပြီး မိမိနှစ်သက်သလို ပြင်ဆင်သုံးဆောင်နိုင်၏။

• သင်္ဘောမန်ကျည်းသီးကို   မြန်မာ နိုင်ငံတွင် အဓိကအားဖြင့် အသီးမှည့်၏ ချိုချဥ်အရသာရှိသော  အတွင်း သားအနှစ်ကို အစိမ်းစားကြ၏။ သင်္ဘောမန်ကျည်းသီးတောင့်၏ အပြင်ဘက်အခွံသည် ကြွပ်ဆတ်သည့်အတွက်ယင်းကို ညင်သာစွာဖိလိုက်ရုံဖြင့်  အလွယ်တကူ ကွဲသွားပါလိမ့်မည်။  အထဲတွင်  အစေ့များကို ဝန်းရံထားသော အနီရောင် သို့မဟုတ် အဖြူရောင် အမျှင်များကို တွေ့ရပါမည်။  စားသုံးနိုင်သော အစိတ်အပိုင်းမှာ အစေ့များ ပတ်လည်ရှိ စေးကပ်ကပ်နှင့် ချိုချဥ်အရသာ ရှိသော အမျှင်များဖြစ်၏။   အစေ့များကို ဖယ်ရှားပါ။   

• အသီးမှည့်မှ အနှစ်များကို ခြစ်ယူပြီး အသီးဖျော်ရည်၊ ရေခဲသုပ်၊ ရေခဲမုန့်၊ သစ်သီးသုပ်များထဲသို့ ထည့်သွင်း စားသုံးနိုင်ရန် ရေခဲ သေတ္တာ အခဲကန့်ထဲတွင် သိမ်းဆည်း နိုင်၏။

• အသီးအနှစ်ကို ရေခဲ၊ သကြားနှင့် ရောစပ်ပြီး ကိုယ်ရောစိတ်ပါလန်း ဆန်းစေသော ဖျော်ရည်အဖြစ် ပြုပြင် သုံးဆောင်နိုင်၏။ 

• အချို့ကလည်း အသီးအနှစ်ကို ချိုချဉ်အရသာဟင်းပွဲများ ပြင်ဆင်ရာတွင် ထည့်သွင်းအသုံးပြုကြ၏။ 

• အသီးအနှစ်များကို တာရှည်   အထားခံအောင် ယို၊ သကြားလုံး၊    ဂျယ်လီ၊ ကျောက်ကျောနှင့် ဆော့စ်များ ပြုလုပ် စားသုံးနိုင်၏။  

• သင်္ဘောမန်ကျည်းသီးအစေ့မှ ဆပ်ပြာထုတ်လုပ်သည့်လုပ်ငန်းတွင် ကုန်ကြမ်းအဖြစ်အသုံးပြုနိုင်သောဆီကို ထုတ်ယူ ရရှိ၏။ 

• အစေ့များသည် ပရိုတင်းနှင့် အဆီကြွယ်ဝသည့်အတွက် တိရစ္ဆာန်အစာအဖြစ် အသုံးပြုနိုင်၏။ 

• ပင်စည်ကို အထွေထွေဆောက်လုပ်ရေးလုပ်ငန်းများ၊ ခြံစည်းရိုးတိုင်များနှင့် လောင်စာအဖြစ် အသုံးပြုနိုင်၏။ 

သဘာ၀တရားမှပေးသည့် လက်ဆောင်မွန် သင်္ဘောမန်ကျည်းပင်မှ ရရှိသည့် အစိတ်အပိုင်းများကို အမြတ်တနိုး တန်ဖိုးထားပြီး ‌ရာသီချိန်ခါနှင့်အညီ ဒေသအလိုက် မတူညီသည့်  နည်းမျိုးစုံဖြင့် ပြင်ဆင်စားသုံးခြင်းဖြင့် ကုန်ကျစရိတ် သက်သာစေပြီး ကျန်းမာရေးအကျိုးကျေးဇူးကောင်းများကို ရရှိနိုင်မည်ဖြစ်၏။ 

ကြေးမုံငယ်