စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးပညာနှင့် နိုင်ငံတကာ စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေး တက္ကသိုလ်များ (အပိုင်း-၃၇)

စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေး တက္ကသိုလ်များခေတ်နှင့်အညီလိုအပ်သောဘာသာရပ် နှင့်သုတေသနများ (၁၁)အဆက်

(ယခင်အပတ်မှအဆက်)

ဂုဏ်ထူးဆောင်ပါမောက္ခများ/ဂုဏ်ထူးဆောင်သုတေသနပညာရှင်များ (Professors/Researchers/Emeritus for Agriculture)
ကမ္ဘာ့အကောင်းဆုံးစိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးတက္ကသိုလ်အချို့မှ ဂုဏ်ထူးဆောင်ပါမောက္ခများ

(က) အမေရိကန်နိုင်ငံ

(က-၁) လယ်ယာသီးနှံ ဂုဏ်ထူးဆောင်ပါ‌မောက္ခ ကင်းနက်စ်ကပ်မန်း၊ နီဘရားစကား တက္ကသိုလ် (Emeritus Professor of Agronomy, Prof. Kenneth G. Cassman – University of Nebraska–Lincoln, USA)
အထူးပြုဘာသာ -     သီးနှံဂေဟဗေဒ၊ နိုက်တြိုဂျင်စီမံခန့်ခွဲမှုနှင့် ကမ္ဘာ့စားနပ်ရိက္ခာလုံခြုံမှု (Known for research on crop ecology, nitrogen management, and global food security)

(က-၂) ဂုဏ်ထူးဆောင်ပါ‌မောက္ခ ဒေါ်နဘ်စပတ်စ်၊ ဒီလာဝဲယားတက္ကသိုလ် (Prof. Donald Sparks – University of Delaware, USA)
အထူးပြုဘာသာ - အပင်နှင့်မြေဆီလွှာသိပ္ပံ အထူးသဖြင့် မြေဆီလွှာဓာတုဗေဒ သုတေသီ 
(Distinguished Professor Emeritus of Plant and Soil Sciences, leading soil chemistry researcher)

(က-၃) ဂုဏ်ထူးဆောင်ပါ‌မောက္ခ ဂျိန်းစ်ကော်ဖီ၊ ကင်တတ်ကီတက္ကသိုလ် (Prof. James R. Coffey – University of Kentucky, USA)
အထူးပြုဘာသာ - မွေးမြူရေးနှင့်အစားအစာသိပ္ပံ အထူးသဖြင့် အသားစားနွား စီမံခန့်ခွဲမှု 
(Emeritus Professor of Animal and Food Sciences, worked extensively in beef cattle management)

(ခ) ဥရောပနိုင်ငံများ

(ခ-၁) ဂုဏ်ထူးဆောင်သိပ္ပံပညာရှင် ပါမောက္ခ အေခင်ဒိုဘားမန်း၊ ရော်သမ်စတက် သုတေသန၊ ယူကေ (Prof. Achim Dobermann – Rothamsted Research, UK; Former Director; now Senior Emeritus Scientist)
အထူးပြုဘာသာ - မြေဆီလွှာအာဟာရဓာတ်၊ စပါးစိုက်ပျိုးနည်းစနစ်နှင့် အာဟာရဓာတ် စီမံခန့်ခွဲမှု) (Specialist in soil fertility, rice systems, and nutrient management)

(ခ-၂) ဂုဏ်ထူးဆောင်ပါမောက္ခ ဟူးပတ်ဇိုက်ဂလာ၊ ဟိုဟင်ဟိုင်းတက္ကသိုလ်၊ ဂျာမနီ (Prof. Hubert Ziegler – University of Hohenheim, Germany)
အထူးပြုဘာသာ - သီးနှံဇီဝကမ္မဗေဒနှင့် လယ်ယာဂေဟဗေဒ ဂုဏ်ထူးဆောင် ပါမောက္ခ) (Emeritus Professor in Crop Physiology and Agroecology)

(ဂ) ဩစတေးလျနှင့်အာရှတိုက် (Australia and Asia)

(ဂ-၁) ဂုဏ်ထူးဆောင်ပါမောက္ခ တိုနီဖစ်ရှာ၊ ဩစတေးလျအမျိုးသားတက္ကသိုလ် နှင့်ကွန်မွန်ဝယ့်သိပ္ပံသုတေသနဌာန၊ ဩစတေးလျ (Prof. Tony Fischer – CSIRO & Australian National University, Australia (Emeritus Scientist)
အထူးပြုဘာသာ - ဂျုံဇီဝကမ္မဗေဒနှင့် မျိုးမွေးမြူရေးနှင့် အထွက်နှုန်း ဆိုင်ရာ ကမ္ဘာကျော် သိပ္ပံပညာရှင်) (Renowned for work in wheat physiology, breeding, and yield potential)

(ဂ-၂) ဂုဏ်ထူးဆောင်ပါမောက္ခ ဆွမိနသမ်၊ အိန္နိယစိုက်ပျိုးရေးသုတေသနတက္ကသိုလ်၊ အိန္နိယ (Prof. M.S. Swaminathan (1925–2023) – Indian Agricultural Research Institute & MSSRF, India) ၂၀၂၃ ခုနှစ်တွင် ကွယ်လွန်သွားခဲ့ပါသည်။ မြန်မာနိုင်ငံ ရေဆင်းစိုက်ပျိုးရေး တက္ကသိုလ်သို့ ၂၀၁၃ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီ ၁၃ ရက်နေ့တွင် လာရောက်လည်ပတ်ခဲ့ပြီး မြန်မာနိုင်ငံစိုက်ပျိုးရေးကဏ္ဍအတွက် အရေးပါသော အဆင့်မြင့် စိုက်ပျိုးရေးသုတေသနနှင့် ပညာရေးဗဟိုလ်ဌာန (ACARE – Advanced Centre for Agricultural Research and Education) နှင့် စပါးဇီဝဥယျာဉ် (Rice Biopark) တို့ကို အိန္ဒိယအစိုးရ၏ အကူအညီဖြင့် တည်ထောင်ဖွင့်လှစ်သွားခဲ့ပါသည်။
အထူးပြုဘာသာ - အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ အစိမ်းရောင်တော်လှန်ရေးဖခင်ကြီး နှင့် စိုက်ပျိုး မွေးမြူရေး တက္ကသိုလ်အများစု၏ ဂုဏ်ထူးဆောင်ပညာရှင်ကြီး) (Often referred to as the “Father of India’s Green Revolution”; held Emeritus positions at several Indian institutions.)

(ဂ-၃) ဂုဏ်ထူးဆောင်ပါမောက္ခ ယိုရှီဒါ၊ တိုကျိုတက္ကသိုလ်၊ ဂျပန် (Prof. Shouichi Yoshida – University of Tokyo, Japan) ၂၀၁၈-ခုနှစ်တွင် ကွယ်လွန်သွားခဲ့ပါသည်။
အထူးပြုဘာသာ - ဆန်စပါးဇီဝကမ္မဗေဒနှင့်အပင်မျိုးမွေးမြူရေး၏ ဦးဆောင်ဖခင်ကြီး၊ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာဆန်စပါးသုတေသနဌာန၏ ဂုဏ်ထူးဆောင်ပညာရှင်ကြီး 
(Emeritus Professor of Crop Science, pioneer in rice physiology and breeding: IRRI Emeritus Rice Scientist)

(ဃ) အာဖရိကတိုက် (Africa)

(ဃ-၁) ဂုဏ်ထူးဆောင်ပါမောက္ခ ဂျုးမား၊ ဟားဗတ်တက္ကသိုလ်နှင့် ကင်ညာနိုင်ငံ (Prof. Calestous Juma (1953–2017) – Harvard Kennedy School (Kenya/USA) ၂၀၁၇ ခုနှစ်တွင် ကွယ်လွန်သွားခဲ့ပါသည်။
အထူးပြုဘာသာ - အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာဖွံ့ဖြိုးမှုနှင့်မူဝါဒ၊ အာဖရိကတိုက် စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေး ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုကို စွမ်းစွမ်းတမံ ဆောင်ရွက်ခဲ့သူဖြစ်သည်။ 
(Although mainly in international development and policy, he held honorary emeritus status and contributed to agricultural innovation in Africa)

(ဃ-၂) ဂုဏ်ထူးဆောင်ပါမောက္ခ အက်ဒီစီးနား၊ အီဗာဒန်တက္ကသိုလ်၊ နိုင်ဂျီးရီးယားနိုင်ငံ (Prof. Akin Adesina – University of Ibadan, Nigeria) 
အထူးပြုဘာသာ - အာဖရိကဖွံ့ဖြိုးရေးဘဏ်ဥက္ကဌ ဆောင်ရွက်ခဲ့ပြီး စိုက်ပျိုးစီးပွားရေး မူဝါဒပိုင်းကို စွမ်းစွမ်းတမံ ဆောင်ရွက်ခဲ့သူဖြစ်သည်။(later AfDB President; now holds emeritus recognition for contributions to agricultural economics and policy)

စာရေးသူ၏အတွေးတစ်စ

မြန်မာနိုင်ငံတွင် နိုင်ငံတကာ စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးတက္ကသိုလ်များကဲ့သို့ ဂုဏ်ထူးဆောင် ပါမောက္ခများ၊ သုတေသနပညာရှင်များစွာ မရှိသော်လည်း ဘာသာရပ်ဆိုင်ရာ ကျွမ်းကျင် အငြိမ်းစားဆရာ/ ဆရာမကြီးများ၊ အငြိမ်းစားသုတေသနပညာရှင်များလက်ရှိ နေထိုင်လျက်ရှိနေကြပါသည်။ ဤပုဂ္ဂိုလ်များ၏ နှစ် ၃၀ /၄၀ ထမ်းဆောင်ခဲ့သော အတွေ့ အကြုံများသည် တိုင်းပြည်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအတွက် အုတ်တစ်ချပ်၊ သဲတစ်ပွင့်ပမာ ဖြည့်တင်းပေးနိုင်ပါသည်ဟူ၍ စာရေးသူ ယုံကြည်နေမိပါသည်။

ဒေါက်တာမျိုးကြွယ်