သဘာဝကပေး အစာနှင့်ဆေး၊ စမြိတ်ပင်

စမြိတ်ပင်ကို စမြိတ်နံနံပင်ဟုလည်း ခေါ်ကြပြီး ယင်း၏အင်္ဂလိပ်အမည်မှာ  Bouquet Dill ဟု ခေါ်ဆိုသကဲ့သို့ Dill Oil Plant နှင့် East Indian Dill ဟုလည်းခေါ်ဆိုကြ၏။ ရုက္ခဗေဒအမည်မှာ  Anethum graveolens L. ဟု ခေါ်ဆိုပြီး တရုတ်နံနံ မျိုးရင်းဝင် Apiaceae တွင်ပါဝင်၏။ စမြိတ်ပင် မူလဖြစ်ထွန်းရာဒေသမှာအာရှအနောက် တောင်ပိုင်းနှင့် မြေထဲပင်လယ်ဒေသတို့တွင် သဘာဝအတိုင်း ပေါက်ရောက် သော အပင်တစ်မျိုးဖြစ်၏။ နောက် ပိုင်းတွင် အာရှ၊ အာဖရိက၊ ဥရောပနိုင်ငံများ၊ ရုရှားတောင်ပိုင်းနှင့် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတို့တွင်လည်း တွင်ကျယ်စွာ စိုက်ပျိုးဖြစ်ထွန်းလာကြ၏။ ၎င်း၏ အရွက်များ၊ အစေ့များနှင့် ရနံ့မွှေးဆီတို့ကို အစားအစာများ ပြင်ဆင်ချက်ပြုတ်ရာ တွင်လည်းကောင်း၊ ဆေးဝါးအဖြစ်လည်းကောင်း တွင်ကျယ်စွာ အသုံးပြုကြ၏။

စမြိတ်ရွက်ကို ဥရောပနှင့် အာရှဟင်းလျာများတွင် ဟင်းခတ်အမွှေး အကြိုင်အဖြစ် ထည့်သွင်းအသုံးပြုလေ့ရှိကြ၏။  စမြိတ်ပင်ကို ပေါင်းပင်အဖြစ်လည်း သတ်မှတ်ကြ၏။ စမြိတ်ပင်၏ သေးသွယ်ရှည်လျားသည့်ပင်စည်တွင် နူးညံ့ပြီး ငှက်မွှေးတောင်သဏ္ဍာန်ရှိသော အရွက်နုလေးများ ဖြာထွက်နေ၏။ နွေဦးရာသီရောက်သည့်အခါ စမြိတ်ပန်းခိုင်ထိပ်ဖျား တွင် အဝါရောင်ပန်းပွင့်လေးများ စီစီရီရီပွင့်လေ့ရှိကြ၏။ နွေရာသီနှောင်းပိုင်းနှင့် အစေ့များ ရင့်မှည့်လာကြ၏။ 

လတ်ဆတ်သောစမြိတ်ရွက်တစ်ပန်းကန်လုံးစာတွင် လူတို့အတွက် မရှိမဖြစ်လိုအပ်နေသည့် ဗီတာမင်နှင့် သတ္တု ဓာတ်အရင်းအမြစ်ကောင်းများဖြစ်သည့် ကယ်လ်စီယမ်၊ မဂ္ဂနီစီယမ်၊ ဖော့စ်ဖရပ်စ်၊ မဂ္ဂနိစ်၊ ကော့ပါး၊ ဇင့်ခ်၊ ရီဗိုဖလာဗင်၊ ဗီတာမင်စီနှင့် ဗီတာမင်အေတို့လည်း ကြွယ်ဝစွာပါဝင်၏။
-   စမြိတ်ပင်တွင်ပါဝင်သည့် ဗီတာမင်အေသည် လူသားတို့အတွက် အရေးပါသည့် အမြင်အာရုံကောင်းမွန်စေခြင်းနှင့် ကိုယ်ခံစွမ်း အားစနစ်ကိုကျန်းမာစေရန် အထောက်အကူပြု၏။ ထို့အပြင် သားသမီးရတနာထွန်းကားလိုသူ များအတွက်လည်း အဖိုးတန်သော သဘာဝမှပေးသည့် လက်ဆောင်မွန်ကောင်းဖြစ်စေ၏။
-    စမြိတ်တွင်ပါဝင်သည့်ဗီတာမင်စီသည် ကိုယ်ခံစွမ်းအားစနစ်အတွက် အရေးပါသည့်အပြင် အရိုးဖြစ်စဥ် ကျန်းမာစေခြင်း၊ ထိခိုက် ဒဏ်ရာများ ဆောလျင်စွာသက်သာစေနိုင်ခြင်းနှင့်ဇီဝကမ္မဖြစ်စဥ်ကောင်းမွန်စေခြင်းတို့အတွက် အထောက်အကူပြု၏။ ထိုမျှသာမက အသားအရေကောင်းမွန်ကျန်းမာစေခြင်းအပြင် တွယ်ဆက် တစ်သျှူးများ၏ ကြံ့ခိုင်ကျန်းမာရေးတို့ကိုလည်း အထောက်အကူပြုစေနိုင်၏။
- မဂ္ဂနိစ်ကြွယ်ဝစွာပါဝင်သည့် စမြိတ်ရွက်သည် ဦးနှောက်နှင့် အာရုံကြောစနစ် ပုံမှန်လုပ်ငန်းများ လုပ်ဆောင် နိုင်စေခြင်းနှင့် သကြားနှင့်အဆီတို့၏ ဇီဝကမ္မဖြစ်စဥ်တို့အတွက် အထောက်အကူကောင်းတို့ 
ဖြစ်စေနိုင်၏။
-   စမြိတ်တွင်ပါဝင်သည့် ကယ်လ်စီယမ်၊ မဂ္ဂနီစီယမ်နှင့် ဖော့စ်ဖရပ်စ်တို့ ပါဝင်သည့်အတွက် အရိုးကျန်းမာရေး ကို  အထောက်အကူကောင်းဖြစ်စေ၏။
-   စမြိတ်ပင်မှ ထုတ်ယူရရှိသည့် ရနံ့မွှေးဆီသည် အမျိုးသမီးများလစဥ်ဓမ္မတာလာသည့်အချိန်အခါတွင် ခံစားရတတ်သည့် ကိုက်ခဲနာကျင်ခြင်းဝေဒနာမှ သက်သာစေရန် အထောက်အကူပြု၏။

စမြိတ်ပင်သည် သင်းပျံ့သောရနံ့နှင့် ချိုမြရှတသော အရသာရှိပြီး   ရှေးယခင်ကတည်းက  အာယုဗေဒဆေးပညာရပ်တွင် အသုံးပြုခဲ့ကြ၏။ 

စမြိတ်ပင်တွင် ကိုယ်တွင်းရောင်ရမ်းနာကျင်ခြင်းကိုသက်သာစေနိုင်သော ဓာတ်တိုးဆန့်ကျင်ပစ္စည်းများပါဝင်ခြင်း ကြောင့် ခန္ဓာကိုယ်အတွင်းရှိ ဆဲလ်များပျက်စီးခြင်းမရှိအောင်ကာကွယ်ပေးနိုင်ခြင်း၊ သွေးအတွင်းရှိ မကောင်းသော ကိုလက်စထရောများကိုကျဆင်းစေခြင်း၊ ဆီးချိုရောဂါကို ထိန်းချုပ်ပေးနိုင်ခြင်း၊ အမျိုးသမီးများ ဓမ္မတာလာစဉ် ကိုက်ခဲနာကျင်ခြင်းနှင့် မီးဖွားချိန်ခါ နာကျင်ခြင်းတို့ကို သက်သာစေခြင်းတို့ကို ပေးစွမ်းနိုင်၏။ 
•    စမြိတ်ပင်တွင်ပါဝင်သည့် ဖလေဗာနွိုက်သည် ကင်ဆာရောဂါကို ဟန့်တားနိုင်စွမ်း၊ ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးများကို တိုက်ဖျက် နိုင်စွမ်း၊ မှိုရောဂါကို တိုက်ဖျက်နိုင်စွမ်း၊ ဦး‌နှောက်နှင့် အာရုံကြောများ၏ကျန်းမာရေးကို ကာကွယ်ပေးနိုင်စွမ်းနှင့် ကိုယ်ခံစွမ်းအားကောင်းမွန်စေရန် ပံ့ပိုးနိုင်စွမ်းတို့ ရှိ၏။
•       သွေးအတွင်း မကောင်းသော ကိုလက်စထရောများခြင်းကြောင့် အဆီများစုပုံလာခြင်း၊ သွေးဖိအားတိုးခြင်းနှင့် သွေးကြောများပိတ်ခြင်း၊ နှလုံးနှင့်ဆက်စပ်ရောဂါများခံစားရခြင်းနှင့်လေဖြတ်ခြင်းဝေဒနာ တို့ သက်သာစေရန် စမြိတ်ရွက်ကို ပမာဏတစ်ရပ် သတ်မှတ်ပြီး နေ့စဥ်စားသုံးပေးခြင်းဖြင့် ဝေဒနာကို သက်သာစေနိုင်၏။
•    ဆီးချိုရောဂါကို ကာလရှည်ကြာစွာခံစားရပြီးနောက်ပိုင်းတွင် ဦး‌‌နှောက်မှတ်ဉာဏ်တစ်ပိုင်းတစချို့ယွင်းခြင်း၊ နှလုံး ရောဂါ၊ အရိုးပွရောဂါ၊ ကျောက်ကပ်ပျက်စီးခြင်း၊ စိတ်ဓာတ်ကျခြင်းနှင့် ကိုယ်ခံစွမ်းအား လျော့နည်းလာခြင်း အစရှိ သည့် ဝေဒနာများ ခံစားလာရတတ်သည့်အတွက် စမြိတ်ရွက်ကို ဆေးအဖြစ် စားသုံးပေးခြင်းဖြင့် ဝေဒနာမဖြစ် အောင် ကြိုတင် ကာကွယ်ပေးနိုင်၏။

မြန်မာ့ဆေးကျမ်းအလိုအရ စမြိတ်ရွက်သည် အလွန်အနံ့အခိုးပြင်း၏။ ချို၏။ လေနှင့်သလိပ်ကိုနိုင်၏။ သွေးကိုကြွစေတတ်၏။ မူးမော်စေတတ်၏။ လေနာကြီး ‌ဒေါသနာ၊ အော့အန်နာတို့ကို ပယ်စေနိုင်၏။

စမြိတ်စေ့ကို ရေနွေးကြမ်းလုပ်သောက်ပါက သားဖွားပြီး မိခင် လောင်းများအတွက် နှလုံးကို အလွန် အားပေး၏။ မီးတွင်းဆေးအနေနှင့် အသုံးပြုနိုင်၏။ အညာဒေသ၏ ထွက်ကုန်တစ်မျိုးဖြစ်သည့် စမြိတ်ရွက်ကို စျေးထဲတွင် အလွယ်တကူ ဝယ်ယူရရှိနိုင်သကဲ့ သို့ စျေးဝယ်စင်တာကြီးများတွင်လည်း ဝယ်ယူရရှိနိုင်၏။

-   စမြိတ်ရွက်အစိမ်းကို ခရမ်းချဥ် သီးနှင့် ငါးခြောက်ချက်၊ ခရမ်းချဉ်သီးငါးပိချက်၊ ငါးပိရည်ကျို၊ ငါးပိထောင်း သံပရာရည်ဆမ်းတို့နှင့်အတူတွဲဖက်ပြီး တို့စရာအဖြစ် စားသုံးနိုင်၏။
-    စမြိတ်ရွက်ကို တစ်လက်မအရှည် ဖြတ်ထားပြီး ခလောက်ထားသော ကြက်ဥ/ဘဲဥတို့နှင့် အတူရောကြော်ပြီး စားသုံးနိုင်၏။
-    ကိုင်းခရမ်းချဥ်သီး၊ မုန်ညင်း ရွက်/ဖူးတို့နှင့်အတူ စမြိတ်ရွက်ကို ရောပြီး ချဥ်ရည်ဟင်းချက်စားပါကလည်း အနံ့အရသာနှင့် အလွန်ပြည့်စုံပြီး ခံတွင်းမြိန်စေ၏။
-    ငါးမီးအုံးကို အသားနွှင်ပြီးနောက် ဆီးသီးဟင်းရည်သောက်ချက်၊ အရသာစိတ်တိုင်းကျပြီဆိုလျှင် စမြိတ်ရွက်ကို အုပ်၊ ငါးခြောက်ဖုတ် ပဲဆီဆမ်း၊ ခရမ်းချဥ်သီးငါးပိချက်ခပ်စပ်စပ်ချက်၊ တို့စရာအစုံနှင့် တွဲဖက်လိုက်လျှင်ဖြင့် အနည်းဆုံး ထမင်း ၂ ပန်းကန်ကုန်၊ အလွန်ပင် စားမြိန်လှ၏။
-    စမြိတ်ရွက်ကို ကြိုက်နှစ်သက် သူများအတွက် ဟင်းရွက်စုံအသုပ်များနှင့်လည်း တွဲဖက်စားသုံးကြသကဲ့သို့ ငါး/ ပုစွန်ကင်၊ အသားကင်တို့နှင့်လည်း အတူစားသုံးနိုင်၏။ 

သဘာ၀တရားမှပေးသည့် လက်ဆောင်မွန် စမြိတ်ပင်မှ ရရှိသည့် အစိတ်အပိုင်းများကို အမြတ် တနိုး တန်ဖိုးထား ပြီး ‌ရာသီချိန်ခါနှင့်အညီ ဒေသအလိုက် မတူညီကွဲပြားသည့် ချက်ပြုတ်နည်းမျိုးစုံဖြင့် ပြင်ဆင်စားသုံးခြင်းဖြင့် ကုန်ကျစရိတ် သက်သာစေပြီး ကျန်းမာရေးအကျိုး ကျေးဇူးကောင်းများကို ရရှိနိုင်မည်ဖြစ်၏။

ကြေးမုံငယ်